Herbjørg Wassmo "Te chwile"

O tym, że uwielbiam skandynawskie kryminały, pisałam już wielokrotnie, ale na tym gatunku literackim świat się nie kończy. Sięgam po różne książki, te mniej i bardziej ambitne. Od pewnego czasu chciałam poznać inne oblicze literatury skandynawskiej, to mniej kryminalne, mniej sensacyjne i w końcu mi się to udało. Niedawno w moje ręce trafiła książka norweskiej pisarki, Herbjørg Wassmo, "Te chwile".

Poznajemy trudne dzieciństwo naszej bohaterki, jej bardzo skomplikowane relacje z ojcem, jej strach przed nim. Czytamy o pierwszej miłości tej dziewczyny i o ciąży, która jest jej owocem. O tym, że jej kochanek chce, żeby została jego żoną, chce postąpić, jak należy, ale ona nie potrafi, nie chce. Odrzuca tę propozycję. Jej matka ją popiera, uważa, że oboje są jeszcze dziećmi i niech najpierw sprawdzą się w roli rodziców, a na małżeństwo przyjdzie czas później. Natomiast ojciec twierdzi, iż córka okryła hańbą całą rodzinę. Wstydzi się jej.

"Niektórzy ludzie są tak bezwstydni, że nie można im pozwolić nawet chodzić do szkoły. Ona jest kimś takim" – tak o sobie myśli dziewczyna. Unika spojrzeń innych ludzi, stara się nie wychodzić z domu, najchętniej zagłodziłaby się na śmierć, ale na to nie pozwala jej matka.

Za to młodsza siostra bardzo cieszy się na pojawienie się nowego członka rodziny. Chce się nauczyć robić na drutach dla tej małej istotki. Ona jeszcze nie rozumie, co to wstyd. Cieszy się, że zostanie ciocią.

Gdy rodzi się jej syn, dziewczyna chce kontynuować edukacje. Opuszcza dom rodzinny i przenosi się za fiord. Chłopcem opiekują się jej rodzice, ale ona bardzo za nim tęskni. Co tydzień wraca w rodzinne strony z poczuciem, że tak wiele ją omija, że na co dzień nie ma jej z synem. Pociechę znajduje w pisaniu...

"Tyle jest spraw, których nie da się wyjaśnić. Na przykład szczęście i miłość. Wydają się takie ulotne, jak coś, czego nie można pochwycić, a co zniewolone, ulegnie zagładzie. Natomiast nienawiść i nieszczęście są oparte na faktach i często proste. Człowiek nie chodzi i nie nienawidzi nikogo bez powodu. A przynajmniej ja nie".

Tytuł "Te chwile" jest bardzo trafiony. Przez całą książkę miałam wrażenie, że oglądam migawki z czyjegoś życia, chwile szczególnie ważne dla naszej bohaterki. Złe i dobre. Smutne i radosne. Są to bardzo ulotne momenty. Poznajemy życie bezimiennej dziewczyny, ale też jej myśli, odczucia, przemyślenia i sny. Często to wszystko zlewa się w jedno, ciężko oddzielić fakty od marzeń. Cała opowieść jest nieco senna i bardzo oryginalna. Na próżno szukać w tej powieści imion. Mamy męża, syna, córkę, mamę, ojca i inne bezimienne osoby. Odróżnienie jednej od drugiej niekiedy może nastręczyć pewnych problemów, ale ma to też pewien urok.

Nasza główna bohaterka jest osobą bardzo zakompleksioną. Sama w siebie nie wierzy, często usuwa się w cień, chce żyć jak inni, zgodnie z obowiązującymi wzorcami, ale wewnętrznie nie zawsze się zgadza z tymi normami. Jej droga do szczęście jest bardzo wyboista. Ciężko jest jej też zrozumieć, że jest wartościowym człowiekiem, że ma talent, że może odnosić sukcesy.

Mamy tu wiele wzlotów i wiele upadków. Mamy też chorobę naszej bohaterki, najprawdopodobniej padaczkę, chociaż nigdy nie została ona zdiagnozowana. Nie brakuje również relacji damsko-męskich i to bardzo różnych.

Widzimy, jak dziewczyna się zmienia, staje się dojrzałą kobietą, jak kształtuje się jej nowy sposób patrzenia na świat, jak jej decyzje stają się bardziej wyważone...

Herbjørg Wassmo zabiera nas w bardzo interesującą podróż po swoim życiu. To ją zdajemy się odnajdywać w osobie głównej bohaterki w tej bardzo osobistej opowieści. Trudno nie zastanawiać się, czy cała fabuła jest prawdą, czy może jednak fakty mieszają się z fikcją, a rzeczywistość została podkoloryzowana na potrzeby powieści...

Jednak nie da się zaprzeczyć, że jest to ciekawa książka, napisana z dużą starannością, ale przy tym niełatwa. Ta lektura wymaga dużego skupienia, wywołuje wiele myśli, skłania do refleksji nad różnymi tematami. Trudno przejść obok niej obojętnie, ale myślę, że też nie jest łatwo o niej zapomnieć.

"Te chwile" nie są lekturą łatwą, miłą i przyjemną. To pewnego rodzaju wyzwanie, które jednak warto podjąć i zagłębić się w skomplikowane życie naszej bohaterki oraz jej bogate wnętrze. 

Moja ocen: 8/10

Za możliwość przeczytania tej książki dziękuję Wydawnictwu Smak Słowa.

Herbjørg Wassmo, Te chwile, Smak Słowa, 2015,

ISBN: 978-83-64846-29-8,

Str. 362.

Książka bierze udział w wyzwaniach:  "Przeczytam tyle, ile mam wzrostu" (2,9 cm, razem 107,3 cm).

Cytaty pochodzą z recenzowanej książki.