Molier "Tartuffe, Don Juan, Mizantrop"

Z Molierem i dramatem chyba po raz ostatni miałam do czynienia w liceum. Wydawnictwo Znak w ramach serii "50 na 50", czyli "50 książek na 50-lecie Znaku" wydało i to w bardzo ładnej formie trzy komedie Moliera. Są to "Tartuffe", "Don Juan" i "Mizantrop". Przy okazji warto wspomnieć kilka słów o samym autorze, który faktycznie nazywał się Jean Baptiste Poquelin i żył w siedemnastym wieku. Oprócz tego, że parał się pisaniem utworów dramatycznych, ukończył studia prawnicze, był tapicerem i pokojowcem Króla. Był współtwórcą Znakomitego Teatru, w którym zajmował się niemal wszystkim od grania po dyrektorowanie. Co ciekawe, umarł na scenie, odgrywając scenę śmierci w "Chorym z urojenia".

»Ach! gdybyś widział, jak ja go spotkałem,

Pokochałbyś go, jak ja pokochałem.

Co dzień w kościele był z twarzą promienną

I na kolana padał tuż przede mną,

I wzrok przyciągał wszystkich zgromadzonych,

Tak był żarliwie zawsze rozmodlony.

Wzdychał ku Niebu i prawie w ekstazie

Całował kornie ziemię raz po razie.

Gdy wychodziłem, to on przy drzwiach stawał

I tam mi wodę święconą podawał.

Gdy sługa, który na nim się wzoruje,

Kim on jest, wyznał, jak bardzo bieduje,

Coś mu dawałem, ale on z umiarem

Zawsze mi w części chciał zwracać ofiarę.

Mówił: „Za duży ten datek, za duży,

Na miłosierdzie twe jam nie zasłużył";

A gdy nie chciałem przyjąć go z powrotem,

Na moich oczach obdzielał biedotę.

Tu go zabrałem, Niebo to sprawiło.

Jakby się w domu na lepsze zmieniło.

Wziął się za wszystko, poświęca mej żonie

Wiele uwagi w mojej czci obronie;

Mówi, kto na nią spogląda zalotnie;

Bardziej ode mnie zazdrosny stokrotnie.

Jego pobożność, nie wiesz, jak jest wielka:

Grzechem dla niego każda bagatelka.

Byle błahostka wielki ból mu sprawia.

Kiedyś pchłę zabił, gdy modły odprawiał,

A potem cierpiał i obwiniał siebie

Tylko dlatego, że zrobił to w gniewie«.

Tytułowy bohater komedii "Tartuffe" to świętoszek, który w każdym dopatruje się winy, jednocześnie sam udając pobożnego i bogobojnego. Tartuffe zjednuje sobie Orgona i jego matkę, którzy koniecznie chcą wspomóc biedaka. Ten oczywiście to wykorzystuje, czego dwójka dobroczyńców nie widzi, na szczęście nie wszyscy są tak zaślepieni tym człowiekiem. Rodzina Orgona uważa, że Tartuffe to oszust. Orgon wraz z matką zaciekle bronią swego podopiecznego, co niemal doprowadza do rozpadu rodziny...

"Don Juan" to oczywiście mężczyzna, który jest bardzo czuły na kobiece wdzięki. Rozkochuje w sobie co rusz to nowe damy, poślubia je i gdy już uda mu się zakosztować upragnionego owocu, szybko się nim nudzi i rozgląda się za nowym. Nie ma dla niego żadnych świętości. Rozbija związki, bałamuci zakonnice i naiwne dziewki. Niczym się nie przejmuje, za nic ma wartości przez wszystkich cenione. Czy taki kochaś może skończyć dobrze?

"Mizantrop" to kolejny główny bohater. Bezkompromisowy, ocenia wszystkich i wszystko. Mówi, co myśli, zupełnie nie przejmując się uczuciami innych. Na dodatek zakochany jest w kobiecie, która jest ucieleśnieniem wszystkiego tego, czym gardzi...

Molier obnaża wady swoich bohaterów, wyśmiewa ich, pokazuje, że nie wszystko jest takie, na jakie wygląda. Mimo iż utwory te powstały około trzystu pięćdziesięciu lat temu, to nadal są aktualne. Owszem zmieniły się czasy, zmielili się też i ludzie, ale takich Tartuffe'ów, Don Juanów i Mizantropów nadal na świecie nie brakuje. Prawdziwą sztuką jest napisanie takiego dzieła, do którego wracają kolejne pokolenia, które niezmiennie bawi i uczy, i które nigdy się nie dezaktualizuje. Sztuki Moliera były i są bardzo często wystawiane na deskach teatrów, co z pewnością świadczy o ich atrakcyjności i jakości.

Dwa pierwsze dramaty moim zdaniem są świetne, trzeci nieco gorszy, ale i tak bardzo dobry. Są to wyłącznie moje odczucia, bo żaden ze mnie znawca tematu, tym bardziej że, jak już wspomniałam, z dramatem przez wiele lat nie miałam styczności. Zresztą ocenianie dzieł, które należą do klasyki literatury, które były czytane, są czytane i będą czytane, chyba nie jest potrzebne. W tym wypadku jednak warto zwrócić uwagę na przekład i wydanie. Tłumaczenie dramatów to nie jest łatwa sprawa. Trzeba oddać klimat utworów, odpowiedni humor i każdy smaczek tych dzieł, trzymając się jednocześnie odpowiedniej formy. Panu Jerzemu Radziwiłowiczowi wyszło to wyśmienicie. Muszę przyznać, że tłumacz doskonale rozumie, co grało w duszy Molierowi setki lat temu. A wydanie? Wspaniałe. Każda z książek wydanych w serii "50 na 50" mnie zachwyca. Okładki są oryginalne, jednocześnie przykuwające wzrok. Tak też jest i w tym wypadku. Staranność widać na każdym kroku. Nie wiem, czy uda mi się skompletować całą tę serię, ale postaram się, żeby przynajmniej część z tych książek znalazła się na mojej półce. 

Cóż mogę dodać. Moliera reklamować nikomu chyba nie trzeba, a wydanie już na pierwszy rzut oka prezentuje się świetnie. Do tego mamy doskonały przekład, więc chyba to oczywiste, że warto mieć ten tytuł na swojej półce.

Moja ocena: 8/10

Za możliwość przeczytania książki dziękuję Wydawnictwu Znak oraz portalowi Sztukater.

Molier, Tartuffe, Don Juan, Mizantrop, Wydawnictwo Znak, 2015,

ISBN: 978-83-240-3283-9,

Str. 256.

Cytat pochodzi z recenzowanej książki z dramatu "Tartuffe".

Książka bierze udział w wyzwaniach: "Czytam zekranizowane powieści", "Klucznik",  "Historia z trupem" oraz "Przeczytam tyle, ile mam wzrostu" (2,2 cm, razem 74,6 cm).