Yrsa Sigurdardóttir „Spójrz na mnie”

Dzisiaj zapraszam Was na małą wycieczkę na Islandię. Nie wiem jak Wy, ale ja nie miałam wcześniej przyjemności poznać tamtejszej literatury. Za to dla moich stałych czytelników z pewnością nie jest tajemnicą, że uwielbiam skandynawskie kryminały. Islandia kojarzy mi się z równie surowym klimatem, który moim zdaniem jest bardzo dobrym tłem dla tego typu powieści. Nietrudno więc odgadnąć, że podeszłam do tej książki ze sporą ciekawością.

Niestety po raz kolejny nie mogę sobie odmówić małego komentarza na temat napisu z okładki, który brzmi "Yrsa Sigurdardóttir Islandzka odpowiedź na Stiega Larssona". Wiem, wiem, oczywiście powtarzam się, być może przesadzam, być może jestem uczulona, ale czemu na co drugim kryminale widzę porównania do Larssona? Nie ma już innych świetnych autorów kryminałów? Czy umieszczenie tego nazwiska na okładce daje gwarancję dobrej sprzedaży? Mnie już krew od tego zalewa... Jak tak dalej pójdzie, to zacznę omijać szerokim łukiem książki z takimi bzdurnymi hasłami. Tylko czy zostanie mi wtedy cokolwiek do czytania? 

Uff, ulżyło mi, więc mogę wrócić do recenzji. Prawniczka Thora Gudmundsdottir zostaje zaproszona do zamkniętego oddziału psychiatrycznego w Sogn. Ma rozważyć udzielenie pomocy prawnej Joseeinnowi, okrutnemu pedofilowi. Thora z góry zakłada, że nie zgodzi się na przyjęcie sprawy, jednak zmienia zdanie, gdy dowiaduje się, że Josseeinn chce ją zatrudnić do zrewidowania wyroku innego pensjonariusza ośrodka – Jacoba, chłopca z zespołem Downa. Został on skazany za podpalenie ośrodka rehabilitacyjnego, w którego wyniku zginęło pięć osób. Czy chłopak może być niewinny? Co skłoniło Josseeinna do pomocy Jacobowi? Czyżby obudziły się w nim jakieś wyższe uczucia? 

Autorka trafiła idealnie w mój gust, połączyła na kartach tej książki wiele interesujących mnie wątków. Mamy tu bardzo ciekawą zagadkę kryminalną, teoretycznie już rozwiązaną, ale można mieć spore wątpliwości, czy wcześniej przyłożono się do tej sprawy należycie. Pojawiają się pewne niejasności, które ciężko jest rozwiać, bo większość świadków wydarzenia nie żyje, a jedyny, który może coś powiedzieć na ten temat, nie jest traktowany poważnie. Powstaje pytanie, czy słowa chłopaka chorego na Downa, do tego skazanego w tej sprawie, można uznać za wiarygodne? Bohaterowie tej książki są bardzo specyficzni, ale bezsprzecznie interesujący i różnorodni. Bardzo mnie fascynują wątki psychologiczne, więc muszę przyznać, że ze sporym zaciekawieniem czytałam o zaburzeniach psychicznych, których w tej książce nie brakuje. Zagłębiając się w historię spalonego ośrodka, stykamy się również z rożnymi fizycznymi chorobami, często tak ciężkimi, że aż trudno się pogodzić z ich istnieniem. Przedstawiona w książce rzeczywistość może być szokująca. Jednak na tym nie koniec, mamy tu sporo innych niespodzianek, ale chyba największą z nich jest duch. Wzrok Was nie myli, faktycznie wspomniałam o duchu, ale nic więcej nie mogę Wam zdradzić.

Książka napisana jest ciekawie, łatwo dać się wciągnąć w lekturę. Cieszy mnie fakt, że oprócz elementów związanych ze sprawą, autorka wplata ciekawe wątki rodzinne, przybliża nam problemy naszej bohaterki, jej nadzieje i małe radości. Mamy też okazję zetknąć się z kryzysem bankowym, który jak z pewnością wiecie, faktycznie miał miejsce na Islandii. Tempo akcji jest zawrotne, Yrsa przeskakuje z tematu na temat i trzeba się trochę wysilić, żeby się nie pogubić. Jest jednak coś, co mnie irytowało. Lubię deptać śledczym po piętach, a w tym wypadku to chyba Thora deptała mi po piętach. Zabrakło mi odpowiedniej wiedzy, by rozwiązać zagadkę samodzielnie, jednak kilkakrotnie w trakcie śledztwa irytowała mnie słaba domyślność prawniczki. Nie znoszę, gdy oczywiste dla mnie rozwiązania, komuś sprawiają taką trudność.

Lektura ta skłoniła mnie też do małych poszukiwań, przy okazji których dowiedziałam się, że w języku islandzkim nie ma słowa pan ani pani. Wszyscy zwracają się do siebie po imieniu. Tak też było w tej książce i muszę przyznać, że na początku bardzo mnie ta bezpośredniość dziwiła, szczególnie w relacjach służbowych, i stąd to moje małe śledztwo. Inną ciekawostką jest fakt, że Islandczycy jako nieliczni (a może i jedyni) zachowali tradycję tworzenia nazwisk poprzez dodawanie do imienia ojca (sporadycznie matki) przyrostka -son (syn) lub -dóttir (córka). Wystarczy spojrzeć na nazwisko autorki oraz głównej bohaterki, by znaleźć potwierdzenie dla tej reguły. Zachęcam Was do kontynuowania moich poszukiwań, bo nie jest to koniec ciekawych informacji na temat tego kraju.

Cóż mogę więcej powiedzieć? Mimo małego mankamentu, którego się dopatrzyłam, bardzo Wam tę książkę polecam. Jest to z pewnością ciekawy kryminał z elementami grozy i duża dawką fascynujących informacji.

Moja ocena: 7/10

Yrsa Sigurdardóttir, Spójrz na mnie, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, 2011

ISBN 978-83-7495-513-3

Str. 464